In de nazomer van vorig jaar, heeft Letslid George van der Meulen een uitgebreid interview gehouden met Lutz Jacobi over onder andere de thema’s duurzaamheid, politiek, economie, onderwijs en de Wadden. In deze en de komende blog het verslag hiervan.
Wie is Lutz Jacobi? Vertel eens iets over jezelf.
Mensen zullen mij vooral kennen van de politiek. Ik ben daar voor de PvdA woordvoerster geweest in de Tweede Kamer. En ik ben twee keer gekozen tot de groenste politica van het jaar. Na ruim 11 jaar had ik het daar wel gezien in politiek Den Haag. En privé gezien wilde ik ook meer thuis zijn, dichter bij vrienden en familie. Voorafgaande aan de Tweede Kamer was ik eerst directeur bij de GGD in Drachten en vanaf 2000 tot 2007 was ik directeur GGD Fryslan. Daarvoor, van 1976-1981, heb ik de lerarenopleiding Ubbo Emmius gedaan. Nà de Tweede Kamer heb ik gewerkt bij het KAD (Kennis- en Adviescentrum Dierplagen), dat was vanaf maart 2017. Als directeur GGD Fryslan had ik al veel met de Waddeneilanden van doen gehad in het kader van grootschalige geneeskundige hulpverlening. Toen daarna de vacature langskwam van de Waddenvereniging dacht ik: nou het zou een kadootje zijn als ik daar nog een tijdje directeur van zou kunnen worden.
Wat ben je na je lerarenopleiding gaan doen?
In de jaren 80-81 ben ik in Amerika geweest, als backpacker. Het heeft me wel op de feiten gedrukt: wat betekent marktwerking? Ik ben voor een gecontroleerde marktwerking, althans voor een aantal onderdelen. Daar waar het om collectieve belangen gaat ben ik tegen. De overheid moet echt sturen op zorg, om die betaalbaar te houden. De verzekeringen moeten niet de baas zijn maar de overheid. Als je praat over onderwijs, de hele wereld van de energie, de woningmarkt, we hebben het gewoon weggegeven door gebrek aan visie. En jezelf afhankelijk gemaakt, ja, dan gaat het fout. Dat zie je nou bij de zorg: we zijn afhankelijk van de markt of de medicijnen er nog komen. Bij corona zijn we afhankelijk van de medicijnen die uit China moeten komen. Wat leert dit? We moeten weer terug naar systemen waar we zelf de baas over zijn.
LEIDERSCHAP
Om nog even bij Amerika te blijven, ik denk aan de socialistische politicus Bernie Sanders. Veel jongeren in Amerika zagen hem wel zitten als een leider. Wat vind je van hem?
Bernie? Nou, ik ben zelf een ‘Bernie’, haha. Maar hij is ook al weer dik in de 70. Met alle respect, maar hij zal ons niet meer verder brengen. Maar misschien staan er andere Bernies op. Mensen die een beweging maken. We missen gewoon leiders, ik zie die nergens. Je zou zelf een beweging moeten maken, met inhoud. Wat nodig is, is dus vooral inhoudelijk leiderschap’.
ONGELIJKHEID
Hoe zie jij de toekomst i.v.m. de ongelijkheid in de wereld en wat kunnen we doen?
Als we niets veranderen wordt de ongelijkheid alleen maar groter. Als ik het voor het zeggen had zou ik de loonbelasting behoorlijk verlagen waardoor er andere dingen gedaan kunnen worden. Breng de huren en de energiekosten naar beneden en pin ze vast. Verhoog de vermogensbelasting voor een meer eerlijke verdeling en verhoog de milieubelasting om het milieu te beschermen. Help dus vooral de lage inkomens met wonen en energie. En niet vergeten de zorg want die kosten stijgen ook alleen maar.
BASISINKOMEN
Wat vind je van het basisinkomen? Ik hoor dat veel om me heen. Zelf ben ik daar wel voor.
Ik ook. Er zijn daar proeven mee gedaan. Het zou veel helpen om de bureaucratie er wat uit te halen. Nu heb je bijstand, AOW, toeslagen en heel veel regeltjes en toestanden. Door een basisinkomen kan de bureaucratie worden versimpeld, daar ben ik altijd voor. En ik denk dat juist door het basisinkomen dat mensen een boost krijgen om zich meer in te zetten voor de samenleving en dat is nodig want het wordt steeds meer een probleem. Want onderschat de vrijwilligersinzet niet. Maar liefst 60% van het werk wordt algemeen door vrijwilligers gedaan, wist je dat? Bij ons bij de Waddenvereniging zitten 100 vrijwilligers. Alle musea draaien bijna allemaal op vrijwilligers. Bijna de hele politiek draait op vrijwilligers. Neem al die vrijwilligers die op zaterdag hun jas aantrekken en de hort op gaan. Of denk aan vrijwilligers in bejaardencentra die daar rondlopen met rolstoelen. Ik ben er dus helemaal voor om door te gaan met daarmee te experimenteren omdat ik denk dat het een positief effect op de samenleving kan hebben.
IMPACT
Ongelijkheid is een probleem. Duurzaamheid ook. Hoe zou je met duurzaamheid de meeste impact kunnen maken?
Alle mensen willen er wat mee. Als consument, kijk naar je zelf. Dan zeg ik: doe wat je kunt. We kunnen niet van iedereen verwachten elektrisch te gaan rijden omdat niet iedereen dat kan betalen. Dus voel je daarom ook niet schuldig. Maar soms kan je niet zoveel omdat er te weinig geld is. Dan vind ik dat de overheid die mensen ook een beetje moet helpen.
Met subsidies?
Weet ik niet. Ik vind dat het maar raar gaat met de subsidies. Je hebt nu bijvoorbeeld ook SDE-subsidie (Subsidie Duurzame Energie) die terechtkomt bij grote projectontwikkelaars. Maar de winsten komen er uiteindelijk ook terecht. Zorg dat het dan niet daar komt maar bij de burgers zelf. Zorg ervoor dat niet een enkeling profiteert maar bedenk regelingen zodat miljoenen mensen daar plezier van kunnen hebben. Kijk, dan maak je pas impact.
CIRCULARITEIT
We moeten tegenwoordig niet alleen duurzaam zijn maar ook circulair. Geen ‘afval’ meer. Hoe sta je hier tegenover?
Prima maar er zijn nog veel technische problemen. Een boel plastics kunnen ze tot product verwerken. En van afvalstoffen weer grondstoffen maken. Maar zonnepanelen en windmolens zijn bijna niet circulair te verwerken. We kunnen dus wel van alles willen maar we moeten niet ons milieu hierdoor opnieuw belasten. We zijn er nog lang niet maar het is wel de wereld waarop ik mij zou willen richten. Brengt ook weer nieuwe technieken en een nieuwe industrie voort. Een mooi voorbeeld: die plastic rotzooi van die scheepsramp in 2019 met de MSC Zoe. Nu is er ergens bij Delfzijl een nieuwe fabriek opgericht en die heeft gezegd: kom maar op, ik maak er weer producten van. Het zijn nu nog allemaal leuke projectjes. Maar je zou hier eigenlijk gericht op moeten sturen. Dat vraagt een nieuwe economie en visie. Ik denk bijvoorbeeld ook aan mest, als grondstof voor energie, of groenafval. Daar zou je weer gas van kunnen maken. Vaak wordt iets gezien als afval terwijl het ook een grondstof zou moeten zijn. Zo gaat het in kleine stapjes verder.
Zie ook: Interview met Lutz Jacobi deel 2
Dit artikel is verschenen in het Nieuwsblad Noordoost-Friesland, 26-09-2022
© Foto Lutz Jacobi: Waddenvereniging – Merlijn Torensma
