Weet jij wat Wetlands zijn? Ik kende het begrip zo ongeveer vagelijk, d’r is nogal veel water in Friesland dus echte onkunde is moeilijk in dit geval. Maar pas toen er een nieuwsbrief van Join for water over wetlands verscheen én omdat Waterland van Graham Swift tot een van mijn favoriete boeken behoort, ging ik me er toch maar eens verder in verdiepen.
Over de wetlands maakt Join for water een mooie vergelijking: “Als we bossen de longen van de wereld mogen noemen, dan zijn wetlands de nieren van onze planeet. Net zoals in ons lichaam regelen ze de vochtbalans en verwijderen ze afvalstoffen. Het belang van wetlands – een verzamelnaam voor alle waterrijke ecosystemen zoals delta’s, moerassen, mangroves, meren – kan niet overschat worden.”
Daarmee stellen ze eigenlijk dat de wetlands net zo belangrijk zijn voor het leven op aarde als de bossen. Dit heeft verschillende redenen:
– Wetlands zijn natuurlijke reservoirs die water opvangen en in de bodem laten infiltreren. Ze helpen zo de grondwaterlagen aan te vullen en het voorkomen van overstromingen.
– Ze werken als natuurlijke airco’s omdat ze water verdampen en hiermee voor verkoeling zorgen. Dit is vooral van belang om hittestress in verstedelijkte gebieden te verlagen.
– Wetlands werken als natuurlijke waterfilters en bieden een enorme rijkdom aan biodiversiteit.
– Waterrijke- en veengebieden nemen CO2 op en verminderen zodoende klimaatverandering.
– Mangroves in kustgebieden bieden bescherming tegen overstromingen, voorkomen erosie en zijn een kraamkamer voor vogels en vissen.
Helaas verdwijnen de wetlands drie maal sneller dan bossen en erger nog: wetlands verdwijnen vlugger dan welk ander ecosysteem dan ook! Zelfs in waterrijk Nederland staan wetlands onder druk door verdroging, wateroverlast, verzilting en verontreiniging. Dit terwijl ze een natuurlijke oplossing bieden voor hedendaagse uitdagingen zoals overstromingen dan wel beschikbaarheid van voldoende drinkwater. In onze veengebieden bv. treedt door ontwatering oxidatie op waardoor het veen inklinkt. Daardoor stoten de veengebieden meer CO2 uit dan ze opnemen, verliezen ze hun capaciteit als waterbuffer en zijn ze minder geschikt voor de teelt van graan.
Gelukkig zie ik in mijn omgeving ook nieuwe waterrijke gebieden ontstaan. Ten oosten van Leeuwarden is sinds de zomer van 2022 de Nije Wielen aangepast door Wetterskip Fryslân. Het wateroppervlak van de Friese boezem (het stelsel van meren en vaarten) is vergroot en hierdoor is er meer ruimte voor waterberging bij hoge waterstanden. De polderdijken zijn verbeterd en er zijn natuurvriendelijke oevers aangelegd die goed zijn voor waterplanten en -dieren. Zo is er een amfibiepoel aangelegd, vogelwanden voor de ijsvogels en enkele broedhopen voor de ringslag. Vooral in winters met ijs zijn er in dit plassengebied veel watervogels te vinden.
Of de Nije Wielen daarmee ook een erkend en beschermd wetland is weet ik niet, ze staan niet als zodanig op de lijst van de Wetland-Conventie. De Waddenzee, het Lauwersmeer en ook de Friese vastelandskust, de Friese IJsselmeerkust en het Sneekermeer zijn wel als wetlands aangemerkt. Wetlands vallen namelijk onder het internationale Ramsar-verdrag (het UNESCO Wetlands verdrag over het behoud van drassige gebieden) en het zijn ook Natura 2000-gebieden. Ook de Vogelbescherming is actief in deze landschappen. Met behulp van WetlandWachten en vrijwilligers houdt ze een oogje in het zeil en onderneemt zo mogelijk actie wanneer er bedreigende ontwikkelingen zijn voor de natuur en vogelstand.
Op de site van National Comitee of the Netherlands (IUCN) vind je een aantal interessante publicaties over het behoud van Wetlands en ook het Belgische Join for water is informatief. Ondertussen ga ik proberen of ik een WetlandWacht in deze regio aan de praat kan krijgen, want ik ben toch wel benieuwd hoe de stand van zaken is in de wetlands rondom Leeuwarden.
