Vervolg van het gesprek van van George met Lutz Jacobi over duurzaamheid, politiek, economie, onderwijs en de Wadden.
Lutz, laten we het over de Wadden hebben.
Graag. Er gebeurt bij ons als vereniging heel veel. We barsten van de energie! We zijn maar met ons twintigen maar we staan vooraan. We zien het zo: het gebied kan nou eenmaal niet voor zichzelf opkomen dus moet iemand anders dat doen. Kijk, alles wat we beter kunnen maken voor de Wadden doen we. Neem alleen al de vogels. De Wadden bestrijken 10.000 vierkante kilometer beschermd gebied. Bij de vloed komt er heel veel voedsel binnen en zijn er miljoenen vogels die dat gebied nodig hebben om verder te komen. Zouden de Wadden er niet zijn dan komt het dus niet goed met al die miljoenen dieren. Wij zitten daar in een ingewikkelde omgeving want er spelen veel belangen. Feitelijk ben je alleen maar aan het strijden tegen economische belangen en heb je sterke directeuren nodig die een goed netwerk hebben.
STRIJD
Eigenlijk strijden wij bij de Wadden economie voor een donut economie voor de Waddenzee wat wil zeggen dat we zoveel mogelijk rekening houden met de natuur, met de planeet. Dus moeten we zeker stoppen met de zout- en gaswinning! Wij er al bezig om daarin stappen te zetten. En dan de strijd om de stilte. Die vliegerij is nodig maar stilte ook. Je zult op dat moment daar in Vlieland maar op vakantie zijn…. Vergeet niet, het is het een belangrijk toeristisch gebied. De rust, ruimte en weidsheid en duisternis: waar vind je die nog? Ook dat maakt de Wadden uniek. Wist je wel dat Schier – gezien de lichtvervuiling – het meest donkere plekje van Nederland is? Dan die strijd tegen de rotzooi. Na dat containerongeluk hebben we een project aangevraagd om de 800.000 kilo die Rijkswaterstaat daar maar had laten liggen, om die eruit te halen. Ondertussen hebben we al 90.000 kilo boven water gehaald: visnetten, katoenbalen, nylonbalen, het casco van een hele vrachtauto zelfs. Zo wordt er kennelijk gedacht: ‘ach, de zee is van iedereen, laat daar maar liggen’. Maar wij zijn er maar wat trots op dat wij die rotzooi op willen ruimen. Jaja, wij maken de Noordzee schoon, hoe vind je dat? We lopen heus niet alleen maar te kankeren maar laten ook zien hoe het eigenlijk moet en doen er ook wat aan.
DONUT ECONOMIE
Wat vind je van de donut economie? Zelf heb ik vorige jaar in de Leeuwarder Courant gestaan met mij op de foto, een huiskat, het boek de Donut Economie van Kate Raworth in de ene hand en een echte donut in de andere.
Ik heb lang in Amerika gezeten dus de donut is mij wel bekend. De economische groei, daar moeten we mee stoppen anders gaat het mis met de aarde. Dat zal niet makkelijk gaan en dus zullen we elkaar daarmee moeten helpen. Er zijn ook bijvoorbeeld wetenschappers nodig die hierin meedenken en ons alternatieven laten zien. Juist hier is visie nodig. Mensen die ons als het ware kunnen meenemen in een andere wereld, een andere manier van denken. Zo moet het dan gaan groeien om een beweging te worden.
WADDEN ECONOMIE
Terug naar het lokale in Friesland. Wat merk je op?
Qua economie? Ik denk nu even aan dat garnalenfabriekje in Moddergat. En dan die grootschalige visserij uit dit gebied. Via een grote garnalenfabriek bij Lauwersoog gaat het spul helemaal naar Marokko. Daar worden ze gepeld en komen uiteindelijk weer terug. Dat soort globalistische economie: het is nou niet direct de economie die ik voorsta. Onze beesten bijvoorbeeld slepen ze de hele wereld over. En onze medicijnen moeten tegenwoordig helemaal uit China komen. Dat is toch erg? Ophouden daarmee! Wat onze Wadden betreft: weet je wat nou het mooie is? Echt, je ziet daar een heel nieuw soort economie ontstaan. Weliswaar heel kleinschalig, maar met producten van het gebied, vooral gastronomisch. Ze zijn zich er daar steeds meer van bewust, dat ze in een uniek gebied in de wereld zitten. Graag wijzen ze daar hun klanten en gasten op, waarom het een wereld erfgoed is geworden, wat is er zo uniek aan is, welke plekken interessant zijn om te bezoeken…. De keukens veranderen helemaal en ook de teelt van producten. Kijk eens naar Ameland, hoeveel bedrijven er zijn die allemaal waddenproducten maken. Het is iets van de afgelopen tien jaar. En het loopt heel goed. Mijn boodschap is simpel: doe meer lokaal! Het gebeurt allemaal nog in kleine stapjes maar ondertussen denk ik wel: nou, de rest van de wereld zou er een voorbeeld aan kunnen nemen.
ONDERWIJS
Ik ben uit het middelbare onderwijs gestapt omdat de economielessen worden gegeven vanuit een consumptie-kapitalistisch systeem dat geen rekening houdt met de ecologie, onze planeet en fundamenteel onjuist en erg schadelijk is. Hoe denk jij over duurzaamheid en onderwijs?
Ik denk dat binnen het onderwijs de hele kwestie van duurzaamheid nog niet zo is ingebed. Jongeren komen wel eens bij ons en dan vragen ze of wij ook informatie hebben betreffende klimaatverandering …. Dat zegt wat. Bij technische scholen is er een gebrek aan kennis. Maar juist ook die technische scholen, die zouden toch midden in de duurzaamheid moeten zitten? Maar wat betreft kennis lopen ze ver achter op de praktijk. Als je het hebt over het algemeen vormend onderwijs (vmbo-havo-vwo, GM) dan zullen ze er vast wel iets over krijgen bij de maatschappijvakken. Maar dat is echt niet voldoende. Je zou hier aparte leerprogramma’s op moeten zetten.
Ik heb ook contact gehad met basisscholen. Hun reactie is dan: wij begrijpen het verhaal. Maar sorry, wij hebben het eigenlijk te druk, belt u later maar weer eens terug.
De echte wil is er niet. Ik kom als directeur van de Waddenvereniging wel eens op scholen maar dan gaat het bijna altijd over de plastic soep. Daar willen scholen nog wel wat aan doen. Maar echte leerprogramma’s – waar jij trouwens een rol in zou kunnen spelen – hebben ze niet. Maar in het middelbaar onderwijs, bij de maatschappijvakken, bepaal je als docent toch ook zelf het onderwerp. Nou, stop de hele duurzaamheidskwestie er maar in, nu vandaag nog! Je zou hierover de onderwijsinspectie kunnen aanschrijven, dat zij hier op toezien. Maar het gaat hier om mensen die in hun systemen zitten en daar niet uitkomen. Dan krijg je geen verandering. Of stuur een brief naar de minister van onderwijs. De mensen die dat zouden moeten ontwikkelen, die hebben daar zelf geen visie op. Dit is wat in Nederland moet gebeuren, dit is wat ontbreekt. Dat is wat er vandaag meer dan ooit nodig is: visie en leiderschap(!)
Zie ook: Lutz Jacobi en duurzaamheid deel 1.
Dit artikel is verschenen in het Nieuwsblad Noordoost-Friesland, oktober 2022
© Foto Lutz Jacobi: Waddenvereniging – Merlijn Torensma
